Prikaz romana „Niže u dolini“: Veličanstveni tumač prirode

Jedan od najznačajnijih svetskih pisaca mlađe i srednje generacije, Italijan Paolo Konjeti (1978), očigledno nije ustuknuo pred iskušenjima koja mu je mogao nametnuti uspeh romana „Osam planina“, koji je, uz još tri autorova dela, na srpskom objavljen u Laguni. Naprotiv, iako je autor rođen u Milanu a za rečenu knjigu dobio dve prestižne italijanske književne nagrade „Strega“ (kao i međunarodne; između ostalih, Nagradu Engleskog PEN centra), nastavio je da živi u selu na hiljadu i devet stotina metara nadmorske visine, u dolini Aoste, gde je proveo deo detinjstva i definitivno se preselio onde u svojim ranim tridesetim godinama. Život se u slučaju Paola Konjetija direktno reflektovao na njegovo delo. S tim što, dok on opšti okvir novog romana spušta u dolinu, kvalitet njegovog pisanja se – uzdiže.

U početku štiva pripoveda se o „ljubavi“ između mlade i naivne kuje i vazda gladnog i nasilnog vuka. Time se predskazuju osnovne teme romana: ljubav, samouništenje i smrt. Ljubav je ilustrovana i brakom Elizabete, takođe gradskog deteta koje se odlučilo na život u prirodi, i Luiđija, čiji se glavni recept za samouništavanje sastoji iz prekomernog konzumiranja alkoholnih pića. Osim što i sam doliva alkohol na – urođenu – vatru, njegov mlađi brat Alfredo stremi autodestrukciji posredstvom agresivnosti prema okruženju, od koje nije mogao da se izleči ni životom u kanadskoj tundri.

S te strane, on podseća na lokalnog hibridnog vuka, ujedno i psa, koji nastavlja da napada i ubija domaće kerove, usađujući u mesne lovokradice volju da sami sprovedu pravdu, s puškom u ruci, i tako i sami doprinesu destrukciji. Ljudi iz doline Valsezije u kojoj se odvija radnja ionako su grubi i zlobni, koliko god bili i velikodušni i gostoljubivi. Konjeti ih oslikava upečatljivo i vrlo ekonomično, posredstvom srazmerno malog broja poteza, upirući narativno svetlo u njihove poglede, masne šale i govor tela. Bar u kojem se oni okupljaju prikazan je na neki način kao luka koja okuplja brodolomnike postojanja.

Bratska ljubav je vrlo ambivalentna, jer osim što zajedno piju, Luiđi i Alfredo moraju da rasprave nasledstvo, budući da je njihov otac, o kom su vodili računa, odlučio da se ubije kako ne bi morao da podnosi poniženja koja mu donosi neizlečiva bolest. Pošto se i sam za života uništavao od alkohola, on je u ovom delu ključni lik za temu autodestrukcije.

Glas autora, koji naizmenično ulazi u likove i osamostaljuje se, ponekad je dat iz prvog, a s vremena na vreme i iz trećeg lica. Podesnom smenom tačaka gledišta Konjeti tačno oblikuje ritam prema komunikativnoj nameri i rastavlja zgusnutu priču na brojne tačke gledišta, do zaključka posle kog se „Niže u dolini“ ispostavlja kao svojevrsna epopeja večite borbe između prirode i kulture, čoveka i životinje, između ljubavi i smrti.

Na izrazito skučenom prostoru (u Laguninom izdanju roman broji sto dvadeset stranica) italijanski autor je postigao veću polifoniju i potpunije prikazao tamnu ljudsku stranu nego do sada, čime je kontrast između prirode i čoveka prikazao većim i potpunijim nego u svojim prethodnim knjigama. A i pre ove, Paulo Konjeti se ubedljivo pokaz(iv)ao kao veličanstven tumač prirode.

Autor: Domagoj Petrović